Ειδικά εργαστήρια σε κτίρια αρχείων είναι χώροι με εξειδικευμένες εγκαταστάσεις και εξοπλισμό, σχεδιασμένοι για τη συντήρηση, διατήρηση και αποκατάσταση αρχειακού υλικού. Αυτά τα κτίρια είναι ειδικά διαμορφωμένα για να παρέχουν κατάλληλες περιβαλλοντικές συνθήκες για τη μακροχρόνια αποθήκευση και προστασία αρχειακού υλικού, όπως χειρόγραφα, σπάνια βιβλία, φωτογραφίες, χάρτες και άλλα πολύτιμα αντικείμενα.

​

Αρχιτεκτονικός Σχεδιασμός:

Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός των κτιρίων αρχειακών λαμβάνει  υπόψη την ανάγκη για σταθερότητα, αντοχή και λειτουργικότητα. Η διαρρύθμιση μπορεί να περιλαμβάνει ειδικούς χώρους για επεξεργασία, συντήρηση και έρευνα.

Εξοπλισμός Συντήρησης και Αποκατάστασης:

Τα ειδικά εργαστήρια σε ένα κτίριο αρχείων διαθέτουν εξειδικευμένα εργαλεία και εξοπλισμό απαραίτητο για τη συντήρηση και αποκατάσταση αρχειακού υλικού. Ο εξοπλισμός αυτός μπορεί να περιλαμβάνει συσκευές για καθαρισμό, επισκευή και σταθεροποίηση αντικειμένων, καθώς και μηχανήματα ψηφιοποίησης.

Απορροφητήρες:

Ορισμένες διαδικασίες συντήρησης περιλαμβάνουν τη χρήση χημικών, συγκολλητικών υλικών ή διαλυτών. Τα ειδικά εργαστήρια είναι εξοπλισμένα με ειδικούς απορροφητήρες για την ασφαλή διαχείριση αυτών των ουσιών, προστατεύοντας τόσο τους εργαζόμενους όσο και το αρχειακό υλικό.

Σταθμοί Εργασίας για Ειδικούς Συντήρησης:

Τα εργαστήρια αυτά διαθέτουν ειδικούς σταθμούς εργασίας για συντηρητές και ειδικούς. Αυτοί οι σταθμοί είναι εξοπλισμένοι με τα εργαλεία και τον εξοπλισμό που απαιτούνται για λεπτές και ακριβείς εργασίες συντήρησης.

Συστήματα Πυρόσβεσης:

Για την προστασία από τον κίνδυνο πυρκαγιάς, τα κτίρια αρχείων  εξοπλίζονται με προηγμένα συστήματα πυρόσβεσης. Αυτά τα συστήματα έχουν σχεδιαστεί ώστε να ελαχιστοποιούν τη ζημιά στα αρχείο σε περίπτωση πυρκαγιάς.

Αποθηκευτικοί Χώροι:

Τα ειδικά εργαστήρια μπορεί να διαθέτουν ασφαλείς αποθηκευτικούς χώρους για αρχεία ή αντικείμενα που βρίσκονται υπό συντήρηση ή αναμένουν αποκατάσταση. Αυτοί οι χώροι είναι συχνά σχεδιασμένοι ώστε να πληρούν συγκεκριμένες περιβαλλοντικές προϋποθέσεις για τη διατήρηση των αντικειμένων και των αρχείων.

Χώροι Έρευνας:

Σε ορισμένες περιπτώσεις, υπάρχουν ειδικά εργαστήρια που  περιλαμβάνουν χώρους για ερευνητές και μελετητές, όπου μπορούν να μελετήσουν και να αναλύσουν αρχειακό υλικό. Αυτοί οι χώροι ελέγχονται προσεκτικά ώστε να διασφαλίζεται η προστασία των αντικειμένων κατά την εξέταση.

Ελεγχόμενο Περιβάλλον Κλιματισμού:

Η διατήρηση ελεγχόμενου κλιματισμού είναι απαραίτητη για τις διαδικασίες συντήρησης. Όλα τα εργαστήρια διαθέτουν συστήματα κλιματισμού με τα οποία ρυθμίζουν τη θερμοκρασία, την υγρασία και την ποιότητα του αέρα για τη διασφάλιση βέλτιστων συνθηκών για τη διατήρηση ευαίσθητων υλικών

Μέτρα Ασφαλείας:

Λόγω της μεγάλης αξίας και συχνά αναντικατάστατης φύσης των αντικειμένων που φυλάσσονται σε κτίρια αρχείων, τα μέτρα ασφαλείας είναι απαραίτητα. Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν ελεγχόμενη πρόσβαση, συστήματα παρακολούθησης και άλλα πρωτόκολλα ασφαλείας.

Έλεγχος Φωτισμού:

Ο κατάλληλος αλλά προσεκτικά ελεγχόμενος φωτισμός είναι κρίσιμος σε αυτά τα εργαστήρια για την προστασία των αρχειακών υλικών από τη φθορά που προκαλείται από το φως. Χρησιμοποιούνται εξειδικευμένα συστήματα φωτισμού με ρυθμιζόμενη ένταση και φίλτρα για να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος φθοράς.

Προσβασιμότητα:

Παρόλο που η πρόσβαση στο αρχειακό υλικό περιορίζεται συνήθως σε εξειδικευμένο προσωπικό, τα κτίρια αρχείων πρέπει να παρέχουν προσβασιμότητα σε όλους τους χώρους όπου ερευνητές και μελετητές με αναπηρία να μπορούν να μελετήσουν, να αναλύσουν και να εργαστούν.

Αυτά τα κτίρια παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση της πολιτιστικής και ιστορικής κληρονομιάς ενός τόπου, διασφαλίζοντας την προστασία σημαντικών εγγράφων και αντικειμένων για τις μελλοντικές γενιές.